4DKL Vierdimensionale klachtenlijst
Inhoud
De 4DKL is een unieke vragenlijst ontwikkeld door Terluin in de huisartsenpraktijk (Terluin, 1998). De 4DKL bestaat uit een distress-, depressie-, angst- en somatisatieschaal. De depressieschaal en angstschaal bestaan uit respectievelijk 6 en 12 items. De distress- en somatisatieschaal hebben beide 16 items. De items worden gescoord op een 5-puntsschaal (0-4). Vóór het berekenen van de schaalscores worden de scores ‘3’ en ‘4’ getransformeerd tot een ‘2’. De maximale scores voor de distress-, depressie-, angst- en somatisatieschaal zijn respectievelijk 32, 12, 24 en 32.
Praktische bruikbaarheid
Het invullen van de 4DKL kost ongeveer 10 minuten. Hogere scores wijzen op meer klachten. De 4DKL kan gebruikt worden om de diagnostiek van werknemers met psychische problemen te ondersteunen (zie verder kopje diagnostische waarden) en om het klachtenpatroon en beloop over de tijd in kaart te brengen.
Betrouwbaarheid
De 4DKL is betrouwbaar bevonden in de werkende bevolking (Terluin e.a., 2004) en huisartsbezoekers (Terluin e.a., 2006). De depressieschaal heeft een Cronbach’s alpha van 0,82; de angstschaal heeft een Cronbach’s alpha van 0,79. De test-hertest betrouwbaarheid van de angstschaal over een periode van 2 maanden en één jaar, zoals gemeten in een groep van 300 overspannen werknemers, is achtereenvolgens 0,59 en 0,56. De test-hertest betrouwbaarheid van de depressieschaal over deze twee periodes is respectievelijk 0,54 en 0,45. Dit zijn binnen deze instabiele groep werknemers redelijk goede test-hertest waarden.
Validiteit
In het onderzoek van Terluin e.a. (2004) en Van Rhenen e.a. (2005) is tevens de constructvaliditeit van de 4DKL in de werkende bevolkign onder de loep genomen. Dit is gedaan door de angst- en depressieschaal te correleren met schalen die gerelateerde maar verschillende constructen meten zoals vermoeidheid, copingstijl en taakeisen. Uit de analyses blijkt dat de twee schalen zwakke correlaties hebben met de meeste van deze schalen. Deze bevindingen ondersteunen de divergente construct validiteit van de 4DKL. De convergente validiteit van de 4DKL is alleen binnen de populatie van huisartsbezoekers onderzocht (Terluin, 1998; Terluin e.a., 2006). Uit dit onderzoek blijkt dat de convergente validiteit van de angstschaal goed is. De convergente validiteit van de depressieschaal is acceptabel.
Diagnostische waarden
Binnen de algemene (werk)populatie kan de distress-schaal gebruikt worden om werknemers met stressgerelateerde stoornissen op te sporen. Geadviseerd wordt het afkappunt van een somscore van 11 of hoger op de distress-schaal te hanteren (van Rhenen et al., 2008)
De 4DKL kan daarnaast helpen bij het onderscheid tussen stressgerelateerde stoornissen enerzijds en angststoornissen en depressie anderzijds (Terluin et al., 2009).In het artikel worden de sensitiviteit en specificiteit van verschillende afkappunten weergegeven voor het detecteren van verschillende angst- en depressieve stoornissen. Een score van 4 of hoger op de depressieschaal lijkt het optimale afkappunt voor het detecteren van een depressieve stoornis, ongeacht of dit een lichte, matig of ernstige stoornis betreft. Een score van 6 of hoger op de angstschaal lijkt het optimale afkappunt voor het detecteren van een angststoornis, ongeacht welke angststoornis.
Meten van verbetering
Voorlopige resultaten laten volgens Terluin zien dat de distress-schaal het beste verbetering meet. Tachtig procent van de huisartspatiënten die zich na twee weken beter voelt, wordt op basis van de distress-verschilscore van vier punten of meer als “verbeterd” herkend. Van de patiënten die zich niet beter voelt na twee weken wordt 77 procent als zodanig herkend (verschilscore is drie punten of minder). Voor het kwantificeren van verbetering adviseert Terluin daarom een verschilscore van vier punten op de distress schaal te gebruiken.
Verkrijgbaarheid
De 4DKL kan gratis worden gedownload na registratie bij het EMGO. Meer informatie kan worden verkregen bij Berend Terluin.
update november 2009 K. Nieuwenhuijsen, M. Loo
Handzame nascholing over de 4DKL
(weliswaar voor de huisarts maar ook zeker goed bruikbaar voor de eerstelijns bedrijfsgezondheidszorg)
Literatuur
Van Rhenen W, van Dijk FJ, Schaufeli WB, Blonk RW Distress or no distress, that’s the question: A cutoff point for distress in a working population. J Occup Med Toxicol. 2008 Jan 18;3:3.
Van Rhenen W, Blonk RW, van der Klink JJ, van Dijk FJ, Schaufeli WB.The effect of a cognitive and a physical stress-reducing programme on psychological complaints. Int Arch Occup Environ Health. 2005 Mar;78(2):139-48. Epub 2005 Mar 11.
Terluin B, Brouwers EP, van Marwijk HW, Verhaak PF, van der Horst HE Detecting depressive and anxiety disorders in distressed patients in primary care; comparative diagnostic accuracy of the Four-Dimensional Symptom Questionnaire (4DSQ) and the Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). BMC Fam Pract. 2009 Aug 23;10:58.
Terluin B, van Marwijk HW, Adèr HJ, de Vet HC, Penninx BW, Hermens ML, van Boeijen CA, van Balkom AJ, van der Klink JJ, Stalman WA. The Four-Dimensional Symptom Questionnaire (4DSQ): a validation study of a multidimensional self-report questionnaire to assess distress, depression, anxiety and somatization. BMC Psychiatry. 2006 Aug 22;6:34.
Terluin B, Van Rhenen W, Schaufeli W, de Haan M. The Four-Dimensional Symptom Questionnaire (4DSQ): measuring distress and other mental health problems in a working population. Work&Stress, July 2004, Vol. 18, No. 3, 187-207
Terluin B. De Vierdimensionale Klachtenlijst (4DKL) in de huisartspraktijk. Psychodiagnostisch gereedschap. De Psycholoog 1998; 33: 18-24
Terluin, 1998 Naar een nieuwe indeling van psychosociale problemen in de eerste lijn. Een secundaire analyse van de symptomatologie van 396 huisartspatiënten en 67 cliënten van het algemeen maatschappelijk werk. Huisarts Wet 1998;41(5):219-28, 245.